Zaman zaman hepimiz unutkan olabiliyoruz. Görevleri tamamlamada, dikkatimizi toplamada veya hareketsiz kalmada sorun yaşayabiliyoruz. Bize çok, huysuz, dürtüsel veya konuşkan olduğumuz da söylenmiş olabilir. Bizde bir sorun olduğunu düşünerek bu davranışlarımızdan utanabiliriz. Bu semptomları yaşıyorsanız muhtemelen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olup olmadığınızı merak ediyorsunuz. Gözlemlediğiniz veya yaşadığınız semptomların basit bir dalgınlık ve huzursuzluk olup olmadığından emin olmayabilirsiniz. Bu saydığımız belirtileri  yaşıyorsanız doğru teşhisi koyacak tek kişi alanında uzman bir psikiyatristtir.

 

Hiperaktivitenin eşlik ettiği veya etmediği dikkat eksikliği bozukluğu (DEHB), gençler arasında en yaygın görülen bozukluklardan biridir. Dikkat süresini ve konsantrasyonu etkiler. Hiperaktivite ve dürtüsellik eşlik edebilir.

Gençlerin çoğu bazen dikkatsizdir, kolayca dikkati dağılır, düşüncesizce hareket eder veya çok aktiftir. Bu davranışlar aynı yaş veya gelişim düzeyindeki gençlere göre daha sık ve daha şiddetliyse hiperaktivite bozukluğuna sahip olabilirler. Davranışların devam etmesi ve kişinin ailesini, sosyal hayatını ve okulunu olumsuz etkilemesi durumunda da DEHB tanısı konulabilir.

 

Çalışmalar, gençlerde %1 ila %13 arasında değişen oranlarda DEHB bulmuştur. DEHB erkeklerde kızlardan üç ila dört kat daha yaygındır.

 

Saldırganlık, hiperaktivite bozukluğu belirtisi olmasada bu bozukluk genellikle saldırgan davranış sergileyen gençlerde teşhis edilir. Çalışmalar, gençlerde DEHB ile saldırganlık arasında kesin bir bağlantı kurumamıştır. DEHB’nin açıkça tanımlanmış semptomları olmayan ancak onunla ilişkilendirilen bazı davranışlar saldırganlığa yol açabilir.

 

Bunlar özellikle aşağıdakileri içerir:

• Düşük hayal kırıklığı toleransı
• Öfke dalgası
• Duygusal istikrarsızlık
• İnat
• Ebeveynlerle çatışmalar
• Zayıf sosyal beceriler
• Kendine güvenmeme

 

DEHB’nin kesin nedenleri bilinmemekle birlikte, esas olarak genetik faktörlere bağlı gibi görünmektedir. DEHB öyküsü olan ailelerde doğan çocukların, olmayan çocuklara göre DEHB tanısı alma olasılığı daha yüksektir. DEHB’yi ebeveyn çocuk yetiştirme tarzı, erken çocukluk döneminde televizyona maruz kalma ve çevresel faktörlere maruz kalma ile ilişkilendirme girişimleri olmasına rağmen, bunun için henüz kesin bir kanıt yoktur.

 

Dikkat Eksikliği Belirtileri

 

• Çabuk sıkılmak
• Çok hayal kurmak
• Unutkanlık
• Dikkatini sürdürememe
• Göz teması kuramamak
• Odaklanmakta güçlük çekmek
• Aynı faaliyette uzun süre devam edememek
• Sık hata yapmak
• Detayları gözden kaçırmak
• Karşısındakini dinlemekte güçlük çekmek
• Özel eşyaları ve emanetleri koruyamamak
• Basit yönergeleri akılda tutmada zorluk çekme
• Dikkatsiz hatalar yapmak veya gereksiz riskler almak

 

Bu belirtiler, zayıf akademik performans, disiplin sorunları ve sosyal etkileşim eksikliği gibi gelişimsel sorunlara yol açabilir.

Bu ve bu gibi belirtileri sık yaşıyorsanız mutlaka alanında uzman bir kişiyle görüşmenizi tavsiye ediyoruz.

 

Dikkat Eksikliği Testi

 

Bireyleri algı ve dikkat konusunda gelişimlerini takip edebilmek, sağlıklı bir şekilde gözlemlemek için bir takım değerlendirme testlerine ihtiyaç duyulur. En sık kullanılan algı ve dikkat testi şunlardır;

 

Benton Görsel Bellek Testi

 

8 yaş ve üzeri bireylere uygulanabilen bir testtir. Uygulama süresi toplam 5 dakika sürer. Performansa dayanan bir testidir. Bireysel olarak da uygulanır. Benton Görsel Bellek Testi, şekil belleğini gecikmeli ve anlık olarak değerlendirmekle kalmayıp, görsel belleği, görsel algılama ve motor yeteneklerden ayırt edebilmektedir.

 

Burdon Dikkat Testi

 

Burdon testi “10-20” yaşlar için uygulanır.

Bu test bireyin dikkat gücünü ölçer.

 

D2 Dikkat Testi

 

Bu test 9- 60 yaş arası için uygundur. Bireysel ve grup olarak uygulanabilir. Testin en fazla 8 dakika içerisinde sonlanması gerekir. Bu test seçici dikkati belirlemek için yapılır.

 

Doğru ve yanlış işaretlemeler, psikomotor hız ve gösterilen performansın kalitesi bu testte değerlendirilir.

 

MOXO Dikkat Testi

 

MOXO dikkat testi; 13-70 yaş aralığını kapsayan, uzmanların hiperaktivite bozukluğu tanısı ve hasta gözlem süreçlerinde hastanın dikkat profilini değerlendirmelerine yardımcı olan bir  testtir.

 

Dikkat eksikliği neden olur?

 

Bilim adamları dikkat eksikliği olan bir kişinin şansını yönetmenin ve azaltmanın daha iyi yollarını bulmak için nedenleri ve risk faktörlerini incelemeye devam etmektedir. Dikkat eksikliğinin nedenleri ve risk faktörleri bilinmemektedir, ancak güncel araştırmalar genetiğin önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Son araştırmalar, genetik faktörleri dikkat eksikliği ile ilişkilendirmektedir.

 

Genetiğe ek olarak, bilim adamları aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer olası nedenleri ve risk faktörlerini araştırıyorlar:

 

Araştırmalar, dikkat eksikliğinin çok fazla şeker yemekten, çok fazla televizyon izlemekten, ebeveynlikten veya yoksulluk ya da aile kaosu gibi sosyal ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı yönündeki popüler görüşleri desteklemiyor. Tabii ki, bunlar da dahil olmak üzere pek çok şey, özellikle belirli kişilerde semptomları daha da kötüleştirebilir. Ancak kanıtlar, bunların dikkat eksikliğinin ana nedenleri olduğu sonucuna varacak kadar güçlü değil.

 

 

Dikkat Eksikliği Tedavisi

 

Sağlıklı olmak tüm öğrenciler için önemlidir ve özellikle dikkat eksikliği olan  öğrenciler için daha da önemli olabilir. Davranış terapisi ve ilaca ek olarak, sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak, öğrencini dikkat eksikliği belirtileriyle başa çıkmasını kolaylaştırabilir. İşte yardımcı olabilecek bazı sağlıklı davranışlar:

 

Bol miktarda meyve, sebze ve kepekli tahıl yemek ve yağsız protein kaynaklarını seçmek gibi sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek.

Yaşa göre günlük  fiziksel aktiviteye katılım.

TV’ler, bilgisayarlar, telefonlar ve diğer elektronik cihazlardan günlük ekran süresini sınırlama.

Yaşa göre her gece önerilen uyku miktarını almak.

 

Dikkat eksikliği kendiliğinden geçer mi?

 

Dikkat eksikliği kendiliğinden geçmeyen sürekli ve kalıcı olan bir psikiyatrik bozukluktur. Yetişkinlik ve ergenlik döneminde aşırı hareketlilik belirtilerinde azalma görülmesi muhtemeldir ancak akademik başarısızlık ve dikkat kusurları devam etmektedir. Dikkat eksikliği tedavi edilmezse kişide ileriki yaşlarda,  depresyon, anti sosyal davranışlar (kural tanımayan, saldırgan), anksiyete bozuklukları gibi birtakım psikiyatrik bozukluklar görülebilir.

 

Etkili Ders Çalışma Ve Dikkat Eksikliği

 

Dikkat eksikliği bozukluğu olan öğrencilerde; okul, aile ve öğrenciyi takip eden hekimin ortaklaşa takibi etkili olacaktır. Özellikle okulda öğretmenin  bu öğrenciden haberdar olması, onun yaşayabileceği sorunlar hakkında bilgi sahibi olması, öğrenciye daha fazla yardımcı olması açısından çok faydalı olacaktır. Bu öğrencilerin dikkati dış etkenlere karşı çok kolay dağıldığı için, sınıfta ön sırada oturması, dikkatinin dağıldığı görülürse ona zaman yaratacak görevler verilmesi, yaptıkları işlerin takip edilmesi öğrencinin dikkatini toparlamasında olumlu yönde etkili olacaktır.

 

Dikkat eksikliği olan öğrencinin, ders çalışması çok kolay olmayacaktır. Ama ne olursa olsun dikkat eksikliği olan öğrencilerde de muhteşem ders çalışma yöntemleri vardır. Ders çalışma programına düzenli olarak uymak, daha az genel strese ve daha iyi notlara yol açarak iyi alışkanlıklar oluşturmanıza  katkı sağlayabilir.

 

İlk önerimiz sınav haftalarınızda ders notlarınızı önceden gözden geçirmeye başlayın ve  şunu asla unutmayın. Az ve sık sık  tekrar. Bakın bu tüm kapıları açacak bir anahtardır. Mesela bir dil öğrencisi günde 20 -30 dakikasını kelime bilgi kartlarını gözden geçirmek için ayırsa bir ayın sonunda ezberlediği kelimeler devasa büyüklüğünde olur. Bu çok kolay bir alışkanlıktır. Aynı zamanda bu şekilde, kelimeler uzun süreli hafızanıza yerleşir ve fark eden birçok kelimeyi kalıcı hafızanıza yerleştirmiş olursunuz. İşte gördünüz, hem sıkılmadınız hem de bir sürü kelimeyi kalıcı hafızanıza eklediniz.

 

İkinci önerimiz, kronometreyi 5 dakikaya ayarlayın ve zaman dolana kadar kendi kendinize bu göreve odaklanmanız gerektiğini söyleyin. Beş dakika sonunda görevi tamamladığınızda muhtemelen devam etmek isteyeceksiniz. Böylelikle ders çalışma süreleriniz uzayacak ve siz sıkılmadan ders çalışmaya devam edeceksiniz.

 

Üçüncü önerimiz ders en kolay dersten başlayın. Çalışmaya başlamak istemiyorsanız, zaman sizin için asla ilerlemiyorsa kendinizi motive etmeye ihtiyacınız var demektir. İşte bu yüzden size en kolay dersle çalışmaya başlayabilirsiniz. Unutmayın bu sizi motive edecek, diğer derslere de aynı sevgiyle sarılmanızı sağlayacaktır.

 

Dördüncü önerimiz dikkat dağıtıcı ne varsa ortadan kaldırmanız gerekir. Madem dikkatinizin çabucak dağıldığından yakınıyorsunuz, öyleyse neden dikkatinizin dağılmasına izin veriyorsunuz ki? Çalışma masanızda dersle ilgili ihtiyacınıza olan metaryeller haricinde gereksiz olan her şeyi gözünüzün önünden kaldırın. Böylelikle evinizde de rahat bir çalışma alanı oluşturmuş olursunuz.

 

Beşinci önerimiz, bir dersi mola vermeden çalışmayın. Uzun süre boyunca zihninizi yoracak bir iş ya da bir ödev yapıyorsanız mutlaka ara vermeli kendinize çok yüklenmemelisiniz. Ara vererek ders çalışmak zihninizi taze tutacak, etkili öğrenmenizde katkıda bulunacaktır.

 

Altıncı önerimiz not tutmayı ihmal etmeyin. Sınıfta öğretmeninizin anlattığı ve önemli gördüğü yerleri not almalı ve bu notları günlük olarak gözden geçirmeye özen göstermelisiniz. Çalışmak performansla doğru orantılıdır, bunun anahtarı da tekrardan geçer.

 

Yedinci önerimiz ders materyallerini yüksek sesle okumaktan çekinmemelisiniz. Hem işitsel hem görsel zekanızı çalıştıracak bu yöntem, derslerinizde odaklanmanıza ve derslerinizi kavramanızda size çok katkı sağlayacaktır

 

Sekizinci önerimiz, görevlerinizi parçalayarak yapmanızdır. Mesela hiç dinlenmeden 5 saat sürecek bir göreviniz olduğunu düşünün. O görevi yapmak için başlamak dahi istemeyeceksiniz. Aslında 5 saatlik bir görevi 1′ er saate bölseniz hem yorulmayacak, hemde görevi bitirmenin mutluluğunu yaşayacaksınız.

 

Dokuzuncu önerimiz, dikkatiniz dağılmadan sessiz bir yerde çalışın. Ders çalışmaya başlamadan önce uygun bir yer bulmak önemlidir. Dikkatin dağılmasına neden olabilecek birkaç unsurun bulunduğu sessiz bir yer olmalıdır. Diğer insanlarla veya hayvanlarla, televizyon, internet erişimi, telefon, müzik vb. olan yerlerde çalışmaktan kaçının. Evinizde yer kısıtlıysa, kütüphaneye gitmek iyi bir fikirdir. Gürültüyü kesmek ve çocuğun ders çalışmasına konsantre olmasına yardımcı olmak için özel kulaklıklar veya başka bir izolasyon yöntemi de kullanılabilir.

 

Onuncu önerimiz güçlü ve düzenli egzersiz yapın. Hayatınızda bir program belirlemeli ve ona bağlı kalmalısınız. Egzersiz, kesinlikle dikkat eksikliği için en iyi tedavilerden biri olmaya devam ediyor. Fazla enerjinin ve saldırganlığın doğru yönde atılmasına yardımcı olur, zihinsel gürültünün azalmasını sağlar, hormonal ve nörokimyasal sistemi en terapötik anlamda uyarır, vücudu yatıştırır ve sakinleştirir. Bunu egzersizin bilinen tüm sağlık yararlarına eklediğinizde, egzersizin ne kadar önemli hale geldiğini görebilirsiniz. Uzun vadede, yani hayatınızın geri kalanında kullanabilmeniz için eğlenceli hale getirebilirsiniz.

 

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için Ders Çalışırken Odaklanmanıza Yardımcı Olacak İpuçları isimli makalemizi okuyabilirsiniz.

 

Dikkat eksikliğine ne iyi gelir?

 

• Çam balı
• Fındık
• Havuç
• Ispanak
• Kırmızı et
• Beyaz peynir
• Balık
• Ceviz

 

Odaklanmanızı güçlendirecek etkinlikler nelerdir?

 

• Sıralama oyunu
• Hafıza oyunu
• Farkı bul bulmacaları
• Tekerlemeler
• Ne eksik oyunu
• Konsantrasyon müzikleri